اجزای کولر گازی
چقدر در مورد اجزای کولر گازی می دانید؟ این دستگاه که به دلیل قدرت سرد کنندگی بالا امروزه به وسیله سرمایشی اصلی خانه ی بسیاری از ایرانیان تبدیل شده است، از قطعات متعددی تشکیل شده است که هر کدام کاربرد و ویژگی های خاص خود را دارند و خرابی هر بخش میتواند تاثیر خاص خود را داشته باشد. در این مقاله در مورد اجزای کولر گازی نوشته ایم تا با این وسیله ی پرطرفدار بیشتر آشنا شوید. اطلاعاتی که نه تنها در زمان خرید می تواند برای شما مفید باشد بلکه حین استفاده از دستگاه در تابستان و در زمان خرابی آن هم می تواند کمک کننده باشد.
چرا باید در مورد لوازم کولر گازی بدانم؟
شناخت اجزای کولر گازی فقط برای تعمیرکاران کولر الزامی نیست. به عنوان کاربران خانگی اسپلیت ها شناخت قسمت های مختلف کولر گازی می تواند در نگهداری و استفاده درست تر از آن کمک کند به این ترتیب از خیلی فرسودگی ها می توان جلوگیری کرد. همچنین چنانچه عملکرد متفاوتی از کولر مشاهده کردید با شناخت اجزای مختلف کولر نسبت به منشا خرابی کولر میتوانید حدس های درست تری بزنید و از تعمیرکاران پرسش های آگاهانه تری بپرسید. این موضوع می تواند از هزینه های اضافی و تعویض های غیر ضروری جلوگیری کند، اگرچه مشابه کولر آبی قطعاتی یدکی با کیفیت کولر آبی، قطعات کولر گازی هم در بازار یافت می شوند. بنابراین در این مقاله همراه ما باشید تا تمام اجزای کولر گازی را با جزئیات مختلف به شما معرفی شوند.
تقسیم بندی قطعات کولر گازی
اجزای کولر گازی را از نظر عملکرد آن ها به گروه های زیر تقسیم می کنند:
1. مکانیکی: وظیفه ی اصلی این قطعات ایجاد گردش هوای خنک است و شامل: کمپرسور، کندانسور، اوپراتور و شیر انبساط است.
2. الکتریکی: این قطعات نیروی لازم برای ایجاد هوای خنک را به قطعات مکانیکی منتقل می کند و شامل: برد الکترونیکی، خازن، فیوزها و سنسورها است.
3. جانبی: در کنار ایجاد هوای خنک، کولرهای گازی به گونه ای طراحی شده است تا در مدت زمان مناسبی کار کند و هوای خنک پاکیزه ایجاد کند. قطعات این بخش شامل: فیلتر هوا، لوله تخلیه، فن و بدنه محافظ دستگاه است.
اصلی ترین اجزا کولر گازی
کمپرسور (Compressor)
یکی از اصلی ترین اجزای کولر گازی، کمپرسور است که در برخی از منابع به آن “قلب کولر گازی” هم گفته می شود. وظیفه ی آن فشرده سازی گاز مبرد است تا فرایند سرمایش صورت گیرد. در یک زبان ساده این قطعه هوای گرم را به خارج از محوطه منتقل می کند و هوای سرد شده را در داخل به گردش می آورد. انواع مختلفی از این کمپرسورها که در کولرهای گازی مورد استفاده قرار می گیرند:
- روتاری
- پیستونی
- اسکرول
یک کولر گازی بدون کمپرسور هیچ سرمایشی ندارد و باد ضعیفی خواهد داشت و اگر این قطعه آسیبی ببیند باید تعمیر و یا در صورت لزوم تعویض شود.
کندانسور (Condenser)
نام دیگر کندانسور رادیاتور بیرونی است که در این قسمت کولر گازی گاز مبرد به مایع تبدیل میشود. مایع مبرد پرفشار در نهایت به سمت شیر انبساط حرکت می کند. یکی از مشکلاتی که ممکن است در کندانسور ایجاد شود ترکیب رطوبت با مواد تشکیل دهنده آن است که باعث ایجاد ماده خورنده ای می شود. این موضوع می تواند آسیب جدی ای به کندانسور و سایر بخش های کولر بزند تا اندازه ای که منجر به تعویض کامل کولر شود.
اواپراتور (Evaporator)
یکی دیگر از اجزای کولر گازی اواپراتور است. مایع مبرد پرفشاری که در کندانسور ایجاد شده بود از این قسمت عبور می کند و فشار آن کاهش پیدا کرده و تبخیر می شود. گاز تبخیر شده دمای کمتری دارد و خنک است. به این ترتیب داخل محوطه خنک می شود. اگر اواپراتور دچار مشکل شود، کولر باد گزمی خواهد داشت و روشن نمی شود. همچنین گاز مبرد نشتی می کند و صداهای غیر معمول از کولر شنیده خواهد شد.
در نظر داشته باشید که اواپراتور یکی از ظریف ترین اجزای کولر گازی است و در صورتی که به مرور زمان کثیف شوند برق بیشتری مصرف می کنند ولی درست کار نخواهند کرد.
گاز مبرد (Refrigerant Gas)
ماده ای که وظیفه ی اصلی آن انتقال حرارت و دفع گرما از داخل محوطه مورد نظر است. این ماده در چرخه کمپرسور، کندانسور و اواپراتور جریان دارد و به مرور زمان مقدار آن کم می شود که یکی از دلایل گرم شدن باد کولر گازی بعد از مدتی استفاده از کولر گازی است. برای سال های طولانی از گاز R22 در کولرهای گازی استفاده می شد که به دلیل آثار منفی که روی لایه اوزون داشت به مرور کنار گذاشته شد و امروزه از گاز R410A استفاده می شود و در نشل های جدید کولرهای گازی از گازهای مبرد R32 و R290 استفاده می شود که تاثیرات منفی زیست محیطی آن ها به نسبت کمتر است.
فن (Fan)
یکی از اجزای کولر گازی که در قطعه بیرونی کولر قابل مشاهده است. دو نوع فن در کولر گازی مورد استفاده قرار می گیرد و به جریان یافتن هوا در دو یونیت کولر گازی (داخلی و خارجی) کمک می کند.
- نوع اول در یونیت داخلی و برای پخش هوای خنک مورد استفاده قرار می گیرد.
- نوع دوم در یونیت خارجی نزدیک به کندانسور و به منظور خنک سازی آن است.
برد الکترونیکی (Main Board)
برد الکترونیکی یکی از اجزای کولر گازی که در بسیاری از منابع به عنوان “مغز متفکر” معرفی می شود و مشابه مغز دستور همه عملکردها را صادر می کند و این قطعه مسئول هماهنگی بین اجزای دیگر کولر گازی هم هست و به واسطه ی این بخش کنترل خودکار کلیه اجزای کولر گازی ممکن می شود.
ترموستات یا سنسور دما
این قطعه به برد الکترونیکی وصل است و دمای داخل محوطه را اندازه گیری می کند که در صورت مطلوب بودن دما برد دستور خاموش شدن کولر را صادر کند. به این ترتیب این قطعه در حفظ دما داخلی کمک می کند.
لوله های مسی
اجزای کولر گازی در دو بخش یونیت داخلی و خارجی قرار دارند که رابط بین این دو بخش لوله های مسی است.
فیلتر هوا
این فیلتر ها در قسمت ورودی هوا قرار می گیرد تا گرد و غبار و آلودگی های دیگر هوا را جذب کند. به این ترتیب هوای خنک و پاکیزه وارد خانه می شود و به این ترتیب سلامت خانواده حفظ می شود.
شیر انبساط (Expansion Valve)
همانطور که پیشتر اشاره شد بعد از کندانسور مایع مبرد فشرده به سمت شیر انبساط حرکت می کند و از این قسمت به سمت اواپراتور می رود. شیر انبساط میزان ورود به اواپراتور را تنظیم می کند.
دیگر قطعات کولر گازی
خازن (Capacitor)
یکی از اجزای کولر گازی که در راه اندازی و شروع کار کمپرسور و موتور فن و حفظ عملکرد آن ها خیلی اهمیت دارد، خازن ها هستند. عموما دو نوع خازن در کولر گازی استفاده می شود:
- راه انداز
- دائم کار
پانل داخلی(Indoor Panel)
یونیت داخلی کولر گازی محل قرارگیری اجزای زیر است:
- اواپراتور
- فن داخلی
- فیلتر هوا
- کنترلر
از این بخش است که هوای خنک به داخل محوطه منتقل می شود.
پانل خارجی (Outdoor Panel)
این یونیت خارج از ساختمان نصب می شود و حتما بیرون ساختمان ها این یونیت ها را مشاهده کرده اید. در این پانل اجزای کولر گازی زیر قرار می گیرند:
- کمپرسور
- کندانسور
- فن خارجی
یونیت خارجی به گونه ای ساخته شده است که نسبت به تغییرات آب و هوایی مختلف و تغییرات دما مقاوم است. از این بخش است که هوای گرم به بیرون منتقل می شود و گاز خنک برای چرخه سرمایش آماده می شود.
شیر چهار راهه (در کولرهای دوکاره سرد و گرم)
این قطعه برای تغییر جریان گاز در کولرهایی مورد استفاده قرار می گیرند که دوکاره هستند و برای تغییر حالت دستگاه بین دو حالت گرمایشی و سرمایشی و بالعکس است.
خرابی های کولر گازی
| خرابی | قطعه های خراب |
|---|---|
| کولر گازی روشن نمی‌شود | برد الکترونیکی، خازن، فیوز، ریموت کنترل |
| کولر باد خنک نمی‌زند (فقط باد معمولی دارد) | کمپرسور، گاز مبرد، خازن کمپرسور، شیر انبساط |
| کولر باد ضعیف می‌زند | فن داخلی، فیلتر هوا، اواپراتور |
| کولر صدای غیرعادی دارد | فن بیرونی، کمپرسور، یاتاقان فن |
| دستگاه به‌طور ناگهانی خاموش میشود | برد الکترونیکی، سنسور دما، ترموستات، محافظ برق |
| پنل داخلی آب می‌دهد یا چکه می‌کند | شلنگ درین، اواپراتور، فیلتر هوا |
| کولر بوی بد می‌دهد | فیلتر هوا، اواپراتور، تجمع باکتری و قارچ |
| کولر زیاد خاموش و روشن میشود (کارکرد ناپایدار) | سنسور دما، برد الکترونیکی، کمپرسور |
| دستگاه برق می‌پراند یا فیوز می‌سوزاند | کمپرسور، خازن، سیم‌کشی داخلی |
| کولر گازی گرما تولید نمی‌کند (در حالت گرم) | شیر چهارراهه، سنسور دما، برد |
نگهداری از لوازم کولر گازی
تک تک اجزای کولر گازی بررسی شدند. برای نگهداری بهتر و بهینه تر از هر کدام از این قطعات لازم است اقدامات زیر را انجام دهید:
- سرویس دوره ای: بهتر است قبل از شروع فصل گرما، کولر گازی یکبار سرویس شود.
- تمیز کردن فیلتر هوا: توصیه می شود هر 3 تا 6 ماه فیلتر کولر چک و تمیز شود و در صورت نیازتعویض شوند.
- نصب صحیح قطعات: مطمئن شوید که نصب کولر گازی توسط فرد متخصص صورت گیرد، چرا که اگر این کار به درستی صورت نگیرد به کمپرسور و لوله ها آسیب وارد می شود.
- محیط مناسب برای یونیت خارجی: اگرچه یونیت خارجی طوری ساخته شده است که در برابر تغییرات آب و هوایی مقاوم باشند اما توصیه می شود که در محل سایه نصب شوند.